Neden Neden Analizi (5W) Nedir Nasıl Yapılır
5 Neden ve 5 Nasıl’a Giriş
Hiç tekrarlayan bir sorun yaşadınız mı? Bir sorunu veya arıza modunu birden fazla kez ele almak zaman alıcıdır ve değerli kaynakların israfıdır. Sorun, kök nedenin tanımlanmaması veya ele alınmamasıdır. Kök nedene ulaşmıyorsanız, yalnızca sorunun bir belirtisini tedavi ediyorsunuz demektir. Ayrıca, kalıcı bir çözüm belirlenip uygulanmazsa, sorun sonunda tekrar edecektir. Tekrarlayan sorunları ortadan kaldırmaya yardımcı olabilecek kullanımı kolay bir araç var. Bu araç 5 Neden ve 5 Nasıl’dır. 5 Neden ve 5 Nasıl, 1930’larda Bay Sakichi Toyoda tarafından geliştirilmiştir. Bay Toyoda, Toyota Industries’in kurucusudur ve Japonya’nın sanayi devriminin babalarından biri olduğu söylenir. Bu teknik 1970’lerde popülerlik kazandı ve bugün hala Toyota ve diğer birçok şirket ve kuruluş tarafından kullanılmaktadır.
5 Neden ve 5 Nasıl nedir?
5 Neden yöntemi, bir sorunun tüm belirtilerini aşıp temel nedene inene kadar “Neden” sorusunu yeterli sayıda sormaktır. 5 Neden yöntemi genellikle DMAIC sürecinin Analiz aşamasında ve PDCA faaliyetlerinin Planlama aşamasında kullanılır. Genellikle Neden ve Sonuç Diyagramı gibi diğer analiz araçlarıyla birlikte kullanılır ancak tek başına bir araç olarak da kullanılabilir. 5 Neden, yanıtlar incelenen süreçle ilgili uygulamalı deneyime sahip kişilerden geldiğinde en etkilidir. “Neden” sorusunu tekrarlayarak sorunun temel nedenine inebilirsiniz.
5 Nasıl daha sonra sorunun “kök neden(ler)i” için kök veya kalıcı bir çözüm belirlemek için kullanılır. 5 Neden ve 5 Nasıl da bir merdiven gibi tanımlanmıştır. 5 Neden’i kullanarak merdivenden aşağı iner, kök nedene iner ve ardından 5 Nasıl’ı kullanarak merdivenden yukarı tırmanarak soruna bir çözüm bulursunuz. Ekip, sorunun “Neden” meydana geldiğini ve “Nasıl” çözülebileceğini gözden geçirecektir, böylece tekrar meydana gelmeyecektir.
5 Neden ve 5 Nasıl, Nasıl Yapılır
- Takımı Oluştur
Bu aracın en verimli kullamı CFT ekipleri tarafından yapılabilse de fazla karmaşık olmayan problemlerin çözümünde bir kişi tarafından da uygulanabilir. 5 Neden ve 5 Nasıl egzersizi, İşlevsel Bir Ekip (CFT) tarafından gerçekleştirilmelidir. Mümkünse masa başında değil, problemin kaynağında veya ortaya çıktığı yerde yapılmalıdır. Ekip, söz konusu süreçle ilgili temsilcilerin yanı sıra Kalite, Süreç Mühendisliği ve farklı vardiyalardan veya süreçteki bir sonraki adımdan operatörleri içermelidir. Her ekip üyesi soruna ilişkin kendi benzersiz bakış açısını getirecek ve aksi takdirde sorulmayacak önemli sorular soracaktır.
- Sorunu Tanımlayın
Herhangi bir ekibin kök neden araştırması sırasında yapması gereken ilk şey sorunu açıkça tanımlamaktır. Açık ve öz bir sorun ifadesi geliştirin. Ekip personele değil sürece odaklanmalıdır. Ekip ayrıca ele alınacak sorunun kapsamını da belirlemelidir. Kapsam çok darsa, sorun çözme egzersizi daha büyük, daha geniş iyileştirmelere ihtiyaç duyulduğunda küçük iyileştirmelerle sonuçlanabilir. Tersine, sorunu çok geniş bir kapsamla tanımlamak, sorunu çözmek için gereken zamanı uzatabilir ve kurum kültürüne uymayabilecek veya kurum stratejisiyle uyuşmayabilecek ve asla gerçekleştirilemeyecek çözümler üretebilir. Sorunu önceden açıkça tanımlamak için zaman ayırdığınızda, genellikle zamandan tasarruf sağlar ve sorunu çözmeyi kolaylaştırır.
- Neden diye sor
Daha sonra ekip lideri veya kolaylaştırıcı, sorunun veya başarısızlık modunun “Neden” meydana geldiğini sormalıdır. Yanıtlar, duygusal bir yanıta dayanmamalı, gerçekler veya verilerle desteklenmelidir. Yanıtlar ayrıca süreç veya sistem hatalarına odaklanmalıdır.
Daha sonra kolaylaştırıcı, takıma belirlenen nedenlerin düzeltilip düzeltilmediğini, arıza modunun veya sorunun hala meydana gelip gelmediğini sormalıdır. Cevap evet ise, ikinci “Neden”e geçin ve sonra üçüncü, dördüncü, beşinci ve cevap hayır olana kadar devam edin.
Not: Her zaman beş kez “Neden” diye sormak gerekli değildir. Kök neden, üçüncü veya dördüncü “Neden” sırasında belirlenebilir. Ayrıca, sorunun belirtilerini aşmak ve kök nedene inmek beşten fazla kez sürebilir. Ayrıca, 3., 4. veya 5. “Neden”de, neden olarak muhtemelen sistemik veya yönetimsel bir uygulama keşfedebilirsiniz.
- Düzeltici Eylemleri Belirleyin ve Uygulayın
Kök neden(ler) belirlendikten sonra, her bir kök nedeni ele almak için uygun düzeltici eylemlerin bir listesi geliştirilmelidir. 5 Nasıl, kök nedenlere çözümler bulmak ve sorunu çözmek için eylem maddeleri geliştirmek için yararlı bir yöntemdir. Kolaylaştırıcı, söz konusu sorunla ilgili 5 Nasıl’a sormalıdır. Bu neden nasıl önlenebilir veya tespit edilebilir? Kök nedeni çözen kök çözüme ulaşana kadar “Nasıl” diye sormaya devam edin. Eylemlerin bir sahibi ve son tarihi olmalıdır. Tüm eylemler tamamlanana kadar ekibi eylemlerin durumu hakkında güncellemek için düzenli toplantılar yapılmalıdır. Önerilen eylemler tamamlandıktan sonra, eylemlerin etkinliği belirlenmelidir. Süreç, herhangi bir iyileştirmenin etkinliğini doğrulamak için İstatistiksel Süreç Kontrolü (SPC) , Parça denetimi veya diğer yöntemler kullanılarak izlenebilir ve ölçülebilir.
Temel 5 Neden Örneği
5 Neden egzersizini belgelemek için kullanılan çeşitli formatlar vardır, bazıları diğerlerinden daha ayrıntılıdır. Aşağıda temel 5 neden sürecinin bir örneği verilmiştir.
Sorun bildirimi – İlk vardiya başlangıcında bir operatör düşerek yaralandı.
- Neden? İşleme bölümünde zemine yağ dökülmüştü.
- Neden? 3.makinedeki conta bozulmuş, çatlamaya başlamış ve yağ sızdırıyordu.
- Neden? Conta malzemesi uygulamaya dayanıklı değildi.
- Neden? Yeni tedarikçiden satın alınan daha düşük maliyetli contalar.
- Neden? Conta malzemesi satın alma sürecinde belirtilmemiştir.
“Nedenlerin” mantıksal bir yolu izlediğinden emin olmak için dikkatli olunmalıdır. İlerlemenin mantıksal bir yolu izleyip izlemediğini kontrol etmenin bir yolu, nedenleri ters sırada okumaktır. Nedenleri veya “Nedenleri” ters sırada okuduğunuzda, sorun ifadesine veya başarısızlık moduna mantıksal bir ilerleme izlemelidirler. Yukarıdaki örneğe atıfta bulunarak, ilerleme şu şekilde olacaktır:
- Conta malzemesi özellikleri satın alma metninde belirtilmemiş
- Bu nedenle – Maliyetleri azaltmak için yeni bir tedarikçiden daha düşük fiyatlı contalar satın alındı
- Bu nedenle – Conta malzemesi uygulamaya yeterince dayanıklı değildi
- Bu nedenle – Makine 3’teki bir conta bozuldu, çatladı ve sızdırmaya başladı
- Bu nedenle – Zeminde bir yağ sızıntısı vardı
- Bu nedenle – Bir operatör ilk vardiyada kayıp düştü ve yaralandı
